ថវិកាជាតិ គឺជារបាយការណ៍របស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការគ្រោងប្រមូលចំណូល និងចំណាយ ហើយអនុញ្ញាតឲ្យរដ្ឋាភិបាលកំណត់ថាតើខ្លួនមានប្រាក់គ្រប់ គ្រាន់ឬទេ សម្រាប់ការចំណាយ។ ថវិកាជាតិផ្តល់សិទ្ធិអំណាចឲ្យអង្គនីតិប្រតិបត្តិក្នុងការប្រមូល ចំណូល និងការអនុវត្តចំណាយ ដើម្បីសម្រេចឲ្យបាននូវគោលដៅរបស់ខ្លួនក្នុងការកាត់បន្ថយភាព ក្រីក្រ និងការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច។ ថវិកា គឺជាឧបករណ៍ដ៏ស៓ខាន់បំផុតមួយរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការអនុវត្តគោលនយោបាយរបស់ខ្លួន និងមានឥទ្ធិពលលើជីវិតប្រចាំថ្ងៃ និងអនាគតរបស់សង្គមទាំងមូល។ សេចក្តីសម្រេចលើការធ្វើថវិកាមានផលប៉ះពាល់លើគ្រប់សកម្មភាព សេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមកិច្ច រាប់តាំងពីកន្លែងដែលយើងរស់នៅ កន្លែងដែលយើងធ្វើការ មធ្យោបាយធ្វើដំណើរដែលយើងប្រើប្រាស់ ការថែទាំសុខភាព និងការអប់រំដែលយើងអាចទទួលបាន និងសុវត្ថិភាព អនាម័យ និងសេវាចាំបាច់នានាដែលយើងអាចទទួល។
នៅប្រទេសកម្ពុជា ថវិកាជាតិត្រូវបានរៀបចំជារៀងរាល់ឆ្នាំសម្រាប់ការអនុវត្តនៅ ក្នុងឆ្នាំប្រតិទិនបន្ទាប់ ដែលស្របពេលគ្នាជាមួយនឹងឆ្នាំសារពើពន្ធ។ ថវិកាជាតិត្រូវបានរៀបចំដោយរាជរដ្ឋាភិបាល និងចាំបាច់ត្រូវមានការអនុម័តដោយរដ្ឋសភា និងព្រឹទ្ធសភាមុនពេលអនុវត្ត។ ក្រោយពេលបានអនុម័តដោយអង្គនីតិបញ្ញត្តិ ថវិកាជាតិក្លាយទៅជាច្បាប់។ គំនូសតាងនៃដំណើរការរៀបចំថវិកាជាតិមានបង្ហាញជូននៅផែ្នកខាងក្រោមទំព័រនេះ ហើយសូមយោទៅ សៀវភៅណែនាំអំពីថវិកាជាតិ នៅក្នុងផ្នែកឯកសារបោះពុម្ពនៃគេហទំព័រនេះ សម្រាប់ការពន្យល់បញ្ជាក់លម្អិតបន្ថែមអំពីដំណើរការថវិកាជាតិនៅ ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ហើយក៏មានសេចក្តីពន្យល់អំពីនិន្នាការ និងសន្ទានុក្រមនៃពាក្យដែលត្រូវបានប្រើជារឿយៗនៅក្នុងការ ពិភាក្សាស្តីពីថវិកាជាតិផងដែរ។
ថវិកាជាតិ គឺគ្រប់គ្រងជាចម្បងដោយច្បាប់គ្រប់គ្រងហិរញ្ញវត្ថុសាធារណៈ ឆ្នាំ ២០០៨ ដែលមានមាត្រាទី ១ ចែងថា “ច្បាប់ស្តីពីប្រព័ន្ធហិរញ្ញវត្ថុសាធារណៈនេះ មានគោលដៅកំណត់គោលការណ៍ជាមូលដ្ឋានសម្រាប់គ្រប់គ្រង ប្រព័ន្ធហិរញ្ញវត្ថុសាធារណៈទាំងមូល និងសម្រាប់រៀបចំច្បាប់ហិរញ្ញវត្ថុ (ច្បាប់ថវិកាប្រចាំឆ្នាំ) ជាពិសេសសម្រាប់ជំហាននីមួយៗនៃដ៓ណើរការរៀបចំ អនុម័ត និងអនុវត្តថវិកា ការត្រួតពិនិត្យលទ្ធផលថវិកា…”។ ច្បាប់នេះ ក៏ត្រួសត្រាយផ្លូវផងដែរសម្រាប់ការធ្វើឲ្យកាន់តែប្រសើរឡើងបន្ថែមទៀត នូវតម្លាភាពថវិកាជាតិ នាពេលអនាគតដ៏ខ្លីខាងមុខ ដូចមានចែងនៅក្នុងមាត្រាទី ៨៤ ថា “…រាល់ការកត់ត្រាចំណូល និងចំណាយរបស់រដ្ឋបាលថ្នាក់ជាតិ និងថ្នាក់ក្រោមជាតិត្រូវគោរពទៅតាមប្លង់គណនេយ្យ និងមាតិកាថវិកា ហើយរាល់របាយការណ៍គណនេយ្យ និងហិរញ្ញវត្ថុត្រូវមានតម្លាភាព និងផ្សព្វផ្សាយជាសាធារណៈ”។
ថវិកាជាតិត្រូវបានបែងចែកជាក្រុម និងប្រភេទ ហើយធ្វើចំណាត់ថ្នាក់ជាជំពូក គណនី និងអនុគណនី។ ដើម្បីដឹងថាអ្វីខ្លះគឺជាធាតុរបស់ជំពូក គណនី និងអនុគណនីថវិកាទាំងនេះ សូមមើលប្រកាសលេខ១៤៤៨ របស់ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ឋ និងហិរញ្ញវត្ថុ។